Cortison, ook wel cortison genoemd, is de inactieve voorloper van het glucocorticoïde cortisol. Cortison werd bekend als geneesmiddel in het midden van de 20e eeuw toen het hielp om tijdelijk de pijn te verlichten bij een reumapatiënt.
Sindsdien wordt het gebruikt voor veel ziekten, vooral chronische of ontstekingsziekten (huidziekten). De werkzame stof veroorzaakt echter veel bijwerkingen. De bijwerkingen die cortison veroorzaakt worden hieronder uitgelegd.
Cortison kan door het lichaam zelf worden aangemaakt, maar kan ook synthetisch worden geproduceerd. Het is een vorm van de glucocorticoïde cortisol die wordt geïnactiveerd door oxidatie.
Cortisol is een stresshormoon dat wordt aangemaakt in de bijnierschors en belangrijk is voor de koolhydraatbalans, de vetstofwisseling en de eiwitstofwisseling. De lever kan cortison omzetten in actief cortisol.
Cortison werd in de jaren 1930 ontdekt en in 1948 voor het eerst met succes bij mensen gebruikt: Een reumapatiënt was tijdelijk pijnvrij na een cortisontherapie.
De Nobelprijs voor Geneeskunde werd in 1950 toegekend voor de ontdekking van cortison.
Tegenwoordig worden corticosteroïden of het synthetisch geproduceerde cortisoneacetaat gebruikt in plaats van cortison. Glucocorticoïden zoals prednisolon, hydrocortison of dexamethason worden ook toegediend.
Opgemerkt moet worden dat een overdosis of een te lange indicatie kan leiden tot ernstige bijwerkingen.
Het stresshormoon cortisol vervult verschillende taken in het lichaam: het is essentieel in de katabole stofwisseling, omdat het het lichaam van energie voorziet, maar het beïnvloedt ook de waarneming, het denkvermogen, de celdeling en celontwikkeling, evenals ontstekingsprocessen en de immuunafweer.
Dienovereenkomstig wordt het effect van cortisol verdeeld in twee gebieden:
Cortisol heeft een effect op de samenstelling van mineralen (vooral kalium en natrium) in het bloed en daardoor ook op de bloeddruk. Dit effect is meestal ongewenst.
In de meeste cellen van het menselijk lichaam dient cortison om energie te leveren en ontstekingen te remmen. Het ontstekingsremmende glucocorticoïde effect speelt een bijzonder belangrijke rol bij de behandeling van reumatoïde artritis.
Dit wordt bereikt door twee mechanismen:
Door deze twee werkingsmechanismen werkt cortisol op verschillende gebieden van het lichaam: glucosemetabolisme, botten en spieren, hersenen en bloedvaten, immuunrespons en ontstekingen.
Sinds cortison synthetisch wordt geproduceerd, zijn er verschillende preparaten die verschillen in duur en sterkte van de werking. In de meeste gevallen wordt het mineralocorticoïde effect onderdrukt en is het glucocorticoïde effect sterker.
De preparaten verschillen in de manier waarop ze worden toegediend en hun effect op het lichaam.
We moeten niet vergeten dat zelfs plaatselijk toegediende cortison een systemisch effect heeft, omdat een deel van de dosis in het bloed wordt opgenomen.
De bijwerkingen van cortison zijn gevarieerd en divers vanwege de verschillende werkzaamheid, potentie en werkingsduur van de preparaten. Systemisch toegediende medicijnen hebben de meeste bijwerkingen.
Omdat lokale indicaties ook bijwerkingen kunnen veroorzaken, moet de dosering zo laag en zo kort mogelijk worden gehouden, net als bij andere medicijnen.
De term “cortison” wordt vaak gebruikt voor alle glucocorticoïden. Er zijn echter meer dan 30 verschillende actieve ingrediënten in verschillende sterktes:
Daarom zijn er verschillende vormen van cortison toediening.
Plaatselijke toepassing via de huid
Zalf met cortison wordt direct op de aangetaste huidzones aangebracht en kan huiduitslag verlichten. Ze worden ook gebruikt bij de behandeling van inflammatoire huidziekten zoals neurodermitis, eczeem of psoriasis.
Zalfjes hebben geen effect op huidziekten zoals acne, rosacea of huidschimmels: ze kunnen de huidveranderingen zelfs verergeren.
Cortison injecties
Cortison wordt geïnjecteerd in het pijnlijke gebied van het lichaam om de pijn te verlichten. Deze worden met name geïnjecteerd bij carpaal tunnel syndroom, slijmbeursontsteking, inflammatoire gewrichtsaandoeningen zoals reumatoïde artritis of pijn in spieren.
Cortison sprays
Sprays met cortison worden geïnhaleerd of in de neus gespoten. Ze worden gebruikt bij aandoeningen van de luchtwegen zoals astma of chronische obstructieve longziekte, maar ook bij allergische rhinitis of chronische sinusitis.
Cortison tabletten
Cortison tabletten worden voornamelijk toegediend bij chronische ontstekingsziekten. Hieronder vallen multiple sclerose, reumatoïde artritis, darmziekten zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa en allergische reacties.
De bijwerkingen van cortison bevattende medicatie variëren afhankelijk van de toedieningsvorm en kunnen variëren van relatief onschuldig tot ernstig.
Net als alle andere medicijnen heeft cortison ook bijwerkingen. Hoe langer de therapie en hoe hoger de dosering, hoe gevarieerder en sterker deze zijn. Daarom geldt: neem of gebruik cortisone alleen zo kort mogelijk en in een zo laag mogelijke dosis.
Idealiter wordt er aan het begin van de therapie een plan opgesteld over wanneer en hoe de medicatie wordt gestaakt, zodat de omvang van de bijwerkingen laag blijft en het risico op verslaving geminimaliseerd wordt.
Als cortison uitwendig wordt aangebracht, zoals bij zalven, kunnen haarwortel- en pigmentstoornissen van de huid ontstaan of striae. Bij verkeerd gebruik kan de huid ook dunner worden.
Als cortisonenzalf wordt aangebracht op acne, rosacea of schimmelinfecties van de huid, kan de aandoening zelfs verergeren.
SKINCARE ACNE
Probiotischer Hautschutz SkinCare Acne mit Phage Technology.
Deine Haut kommt zur Ruhe.
Cortison tabletten hebben de sterkste bijwerkingen van alle cortison bevattende medicijnen, omdat ze een systemische werking hebben (= in het hele lichaam). Als ze te lang worden toegediend en de dosering te hoog is, zijn de volgende bijwerkingen mogelijk:
De inname van cortisontabletten moet altijd worden besproken met de behandelend arts en mag niet lukraak worden genomen.
Secundaire ziekten/klachten kunnen in een vroeg stadium worden herkend door middel van controles waarbij de bloeddruk, botdichtheid of bloedwaarden worden gecontroleerd.
Langdurig gebruik gedurende meerdere maanden wordt over het algemeen afgeraden vanwege de soms ernstige bijwerkingen.
Cortison kan de hormoonhuishouding veranderen. Het nemen van glucocorticoïden kan de lichaamseigen hormoonproductie remmen en zelfs leiden tot bijnierinsufficiëntie.
Er is een groter risico op hormonale bijwerkingen, vooral als de therapie abrupt wordt gestopt. Het duurt enige tijd voordat de bijnierschors weer zelfstandig voldoende hormonen (vooral cortisol) produceert.
Als de medicatie te snel wordt gestopt, kan er ook een zogenaamd rebound-effect optreden, wat betekent dat de oorspronkelijke symptomen van de ziekte meer uitgesproken worden.
Hoewel cortison kan worden gebruikt om een breed scala aan ziekten te behandelen, is het niet effectief voor alle ziekten. Huidziekten zoals acne, rosacea of huidschimmels kunnen bijvoorbeeld zelfs verergeren door cortison.
Bovendien kan cortison ernstige bijwerkingen hebben op het lichaam, en daarom zouden cortisontherapieën een zeldzaamheid moeten zijn.
Het is beter om alternatieve behandelopties te gebruiken en cortison alleen in uitzonderlijke gevallen te gebruiken als er geen alternatief is.
Bijvoorbeeld, voor huidziekten zoals acne, rosacea, neurodermitis of huidschimmels kan het gebruik van bacteriofagen aanbevolen.
Sprays met bacteriofagen verminderen de slechte bacteriën op de huid en herstellen het evenwicht van de huidflora. Natuurlijke alternatieven worden beter verdragen door het lichaam en veroorzaken geen bijwerkingen.
