Jeukende, rode, schilferige huid? Dit kunnen tekenen zijn van de verraderlijke huidziekte atopische dermatitis. Neurodermitis (ook bekend als“atopische dermatitis“) is een van de meest voorkomende huidziekten van deze tijd.
Bij mensen met atopische dermatitis komt de huid in opstand: roodheid, droogheid en vooral kwellende jeuk zijn typische symptomen voor de getroffenen. De precieze oorzaken zijn echter nog steeds een raadsel voor artsen.
We herkennen de huidziekte bij baby’s vaak aan een schilferige neurodermitis hoofdhuid, terwijl het bij volwassenen meestal verschijnt als lelijke uitslag op het gezicht en de handen.
Behandeling van neurodermitis bij kinderen
Lees meer over de behandeling van atopische dermatitis bij kinderen en baby’s.
Wereldwijd lijden al miljoenen mensen aan atopische dermatitis en deze complexe ziekte komt steeds vaker voor. Het wordt veroorzaakt door levensstijl en omgevingsfactoren. Met de juiste behandeling, zoals speciale atopische dermatitiscrèmes, kunnen de symptomen echter goed onder controle worden gehouden.
Vraag je je af of jij er ook last van kunt hebben? In dit artikel leer je alles wat je moet weten over de duizenden facetten van atopische dermatitis, maar ook over de oorzaken, symptomen en behandeling.
De term “neurodermitis” komt uit het Grieks.“Neuro” betekent zenuw,“derma” is de huid en het achtervoegsel “-itis” duidt op een ontstekingsproces. De ziekte dankt zijn naam dus aan het feit dat de geneeskunde er in het verleden ten onrechte van uitging dat een ontsteking van de zenuwen de oorzaak was.
Hoewel deze veronderstelling inmiddels is weerlegd, is de naam “neurodermitis” veel gebruikelijker dan de medisch correcte termen“atopisch eczeem” en“atopische dermatitis“.
De term “atopisch” gaat terug op het Griekse “atopia”, wat plaatsloosheid betekent. Iedereen die lijdt aan atopische dermatitis weet dat de term de spijker op zijn kop slaat. De symptomen kunnen immers min of meer op elk denkbaar lichaamsdeel voorkomen.
Het is een genetische ziekte waarbij de huid vrijwel lek is en zijn rol als beschermende barrière niet meer kan vervullen.
Als gevolg hiervan kunnen allergenen en irriterende stoffen uit de omgeving gemakkelijker binnendringen en wordt het immuunsysteem overactief, waardoor de getroffenen vatbaarder worden voor allergische reacties.
De meeste mensen met atopische dermatitis worden ziek in hun eerste levensjaar. Hoewel de ziekte vaak eindigt in de puberteit, kunnen ook volwassenen aan de ziekte lijden.
Maar slechts ongeveer 1,5 tot 3% van de volwassen Duitsers heeft nog last van atopische dermatitis.
Er is consensus in de geneeskunde dat het risico op het ontwikkelen van de ziekte erfelijk is. Als er al gevallen van atopische dermatitis in je familie voorkomen, is de kans dat jij ook symptomen ontwikkelt dus groter.
Het aantal bekende gevallen van atopische dermatitis is de afgelopen decennia gestaag toegenomen. De meerderheid van de atopische dermatitis patiënten ervaart echter slechts milde symptomen.
Waar atopische dermatitis precies optreedt en hoe ernstig het is, verschilt van persoon tot persoon. Toch zijn er enkele belangrijke symptomen die in vergelijkbare vorm voorkomen bij mensen in verschillende leeftijdsgroepen en waaraan atopische dermatitis kan worden herkend.
Het wordt gekenmerkt door een terugkerend verloop. Om de zaken te vereenvoudigen, kan de ontwikkeling van atopische dermatitis worden gevisualiseerd in de vorm van een golf: de symptomen zijn het ergst op het toppunt van de golf. Dit wordt een acute flare-up genoemd.
De symptomen nemen dan af en de huid kan zich een beetje herstellen. We hebben dus het dal van de golf bereikt. Zulke acute episodes en periodes van herstel volgen elkaar voortdurend op. Tijdens de rustfasen kunnen er helemaal geen symptomen zijn of is er alleen een droge huid.
Leeftijd speelt een doorslaggevende rol in het individuele beloop van atopische dermatitis. Daarom verloopt atopische dermatitis bij kinderen anders dan bij volwassenen. Door de constante stress lijden de getroffenen niet alleen aan de symptomen zelf, maar ook aan angststoornissen of depressie.
Ongeveer één op de vijf kinderen in Duitsland heeft last van atopische dermatitis. Naast een extreem droge, strakke huid is zogenaamd buigeczeem een van de typische symptomen van atopische dermatitis bij baby’s en kinderen. Deze vreselijk jeukende huiduitslag komt vooral voor in de bochten van de armen en knieën en wordt gekenmerkt door ernstige roodheid en ontstekingen.
Hoewel buigzaam eczeem heel vaak sijpelt, zijn de aangetaste huidgebieden meestal droog en gebarsten en nauwelijks in staat om vocht vast te houden. Op de lange termijn kunnen deze plekken korstig worden en de huid er grover uit laten zien.
Huideczeem komt echter niet alleen voor in de bochten van de gewrichten, neurodermitis komt ook vaak voor op de handen en in de nek.
Tot overmaat van ramp zijn vooral jonge kinderen natuurlijk nog niet in staat om in te zien hoe belangrijk zelfdiscipline op dit moment is. De regel is: als het jeukt, moet je krabben om de jeuk te stoppen. Gekrabde huidgebieden lopen echter een groot risico op infectie met bacteriën, virussen of schimmels. Je katapulteert jezelf dus rechtstreeks in een vicieuze cirkel.
Tijd heelt niet alle wonden, maar bij ongeveer een derde van de kinderen verminderen de symptomen in de loop der jaren en verdwijnen ze uiteindelijk helemaal.
Volwassenen bij wie atopische dermatitis in de puberteit nog niet is verdwenen, hebben vaak last van symptomen zoals jeuk en ernstige irritatie van de huid, vooral tijdens acute flare-ups.
Atopische dermatitis komt meestal voor in het gezicht. Afhankelijk van het individuele verloop van de ziekte kan er ook sprake zijn van plaatselijke leerachtige verdikkingen van de huid of kleine huidknobbeltjes die onaangenaam tintelen.
Atopische dermatitis tast op volwassen leeftijd vaak de ogen aan. De delen van het lichaam waar de symptomen vaak voorkomen zijn onder andere het voorhoofd en de nek en de binnenkant van gewrichten.
Als de ziekte mild is, kunnen er zogenaamde minimale varianten optreden, zoals lichte scheurtjes in de huid bij de mondhoeken of op de oren en vingertoppen. Episodische ontsteking van de lippen en eczeem in het tepelgebied zijn ook mogelijk.
Om maar meteen met de deur in huis te vallen: de oorzaak van neurodermitis is niet overdracht door anderen. In plaats daarvan is het vrij zeker dat een genetische mutatie de oorzaak is.
Deze genetische verandering zorgt ervoor dat de huid veel vocht verliest en snel uitdroogt. De aanleg voor atopische dermatitis is dus erfelijk.
Het is een wijdverbreid geloof dat gepaard gaat met de meeste huidziekten, maar dat absoluut bestreden moet worden. Atopische dermatitis bij kinderen en volwassenen is niet besmettelijk en ook niet te wijten aan een gebrek aan hygiëne, welke vorm het ook aanneemt.
De precieze oorzaak van atopisch eczeem is nog niet voldoende opgehelderd. De wetenschap gaat er echter van uit dat de ziekte multifactorieel is, in zekere zin een aaneenschakeling van ongelukkige omstandigheden.
Volgens de huidige kennis begint het allemaal met een verstoring van de barrièrefunctie van de huid. Een gebrek aan bepaalde eiwitten zorgt ervoor dat de huid haar beschermende hoornlaag verkeerd opbouwt en daardoor gemakkelijk uitdroogt. Een huid die op deze manier droog is, is gevoelig voor allerlei invloeden van buitenaf.
In ieder geval is men het erover eens dat genetica een belangrijke rol speelt. Een pasgeborene met één aangedane ouder heeft bijvoorbeeld al 40% kans om de ziekte te ontwikkelen. Als beide ouders atopische dermatitis hebben, stijgt het risico tot 70%.
Naast een genetische aanleg kunnen verschillende risicofactoren de ernst van de ziekte of de frequentie en ernst van individuele episodes beïnvloeden. Het scala aan mogelijke factoren is echter enorm en varieert van patiënt tot patiënt.
Net als het ziektebeeld zelf, zijn de triggers voor atopische dermatitis gevarieerd. Als je een genetische aanleg hebt, hoeven de symptomen niet per se op te treden. Meestal is het echter slechts een kwestie van tijd voordat bepaalde triggers opflakkeringen van atopische dermatitis veroorzaken.
Naast overmatige hygiëne zijn allergenen de belangrijkste beïnvloedende factoren. Dit zijn irriterende stoffen die uit de omgeving of via voedsel worden opgenomen en een allergische reactie uitlokken.
Vooral in de winter vormen de strenge kou en droge omstandigheden ook een grote belasting voor onze huid. De zon kan ook negatieve effecten hebben op de huid door UV-straling en UV-licht.
Als dit al verminderd is door een ziekte met atopische dermatitis, kunnen de extreme weersomstandigheden de symptomen niet alleen uitlokken, maar zelfs verergeren.
Verschillende textielsoorten kunnen voor sommige patiënten ook als risicofactor worden beschouwd. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat patiënten negatief reageren op materialen zoals wol of op schadelijke stoffen in nieuwe en ongewassen (of verkeerd gewassen) kleding.
Risicofactoren voor neurodermitispatiënten komen ook voort uit werkgebieden zoals verpleging of agrarische beroepen. In deze beroepen komt de huid vaak in contact met vocht en vuil.
Tot slot kunnen ook patiëntspecifieke invloedsfactoren zoals tabaksrook, hormonale schommelingen en hevig zweten een opflakkering van atopische dermatitis uitlokken. Afhankelijk van het type trigger maken we onderscheid tussen 2 typische vormen van atopische dermatitis.
Bij de veel vaker voorkomende extrinsieke vorm zijn antilichamen van het type immunoglobuline E (IgE) aanzienlijk verhoogd in het bloed. Klassieke allergieën bij neurodermitispatiënten zijn reacties op huisstofmijt, pollen en voedsel.
Bij dit type atopische dermatitis kunnen flare-ups worden uitgelokt door deze allergenen, maar ook los daarvan. Het is belangrijk om te benadrukken dat atopische dermatitis geen voedselallergie is, maar er soms wel mee gepaard gaat.
Bij de intrinsieke vorm van atopische dermatitis ligt de IgE-spiegel binnen het normale bereik. Dit betekent dat allergische reacties in dit geval geen rol spelen bij het veroorzaken van atopische dermatitis.
Dankzij langdurige observaties weten we nu dat een allergie, bijvoorbeeld voor voedsel, zich alleen kan ontwikkelen als gevolg van de huidbarrière stoornis.
Dan wordt de intrinsieke neurodermitis extrinsiek. Daarom is alleen al de effectieve behandeling van atopische dermatitis een belangrijke en zeer waarschijnlijk beslissende preventieve maatregel om de verdere “carrière” van de atopische dermatitislijder te stoppen.
Het menselijk lichaam wordt gekoloniseerd door een groot aantal verschillende micro-organismen op de huid. Het geheel van deze micro-organismen wordt het‘microbioom‘ genoemd.
Het dient om onze gezondheid op peil te houden en is de eerste verdedigingslinie tegen ziekteverwekkers. Om ervoor te zorgen dat indringers weinig of geen kans hebben, hebben we een microbiële diversiteit nodig die geen ruimte biedt aan schadelijke ziektekiemen.
Ieder mens heeft een individueel huidmicrobioom, dat ook nog eens sterk verschilt per lichaamsdeel. Bij huidziekten verandert dit.
Hoewel de droge en ontstoken huid bij atopische dermatitis het gevolg is van een verstoorde huidbarrière, is de veranderde bacteriële kolonisatie een belangrijke factor in de ontwikkeling van de ziekte.
De diversiteit van natuurlijke bacteriën op de huid neemt af naarmate de ernst van atopische dermatitis toeneemt, waardoor er ruimte ontstaat voor schadelijke micro-organismen.
Deze kunnen nu gemakkelijker binnendringen en allergische reacties en infecties veroorzaken. Als het microbioom van de huid weer in balans wordt gebracht, kan er verbetering optreden.
Neurodermitis kan op elk moment optreden, maar begint meestal in de kindertijd. Bij baby’s worden de symptomen van neurodermitis vaak het eerst zichtbaar in het gezicht en op de hoofdhuid.
Atopische dermatitis op de hoofdhuid van zieke baby’s ontwikkelt zich meestal in de vorm van een zogenaamde wiegkap. Wiegenmuts dankt zijn naam aan de typische schilferige korstjes die door hun witte kleur lijken op verbrande melk.
Verder hebben baby’s met atopische dermatitis vaak ook huidveranderingen aan de binnenkant van hun armen en benen. Af en toe komt huilerig eczeem ook voor rond de mond.
Bij zuigelingen treffen de ontstoken huidgebieden steeds vaker het gezicht, de oren en andere delen van het hoofd. Bij zuigelingen worden de bochten van de armen en benen vaak aangetast.
Maar ook de nek, het gezicht, de billen en dijen, de achterkant van de voeten en de handen van kleine kinderen kunnen de inflammatoire, jeukende huidveranderingen vertonen.
Het uiterlijk van de huid verbetert vaak aanzienlijk na verloop van tijd. Vooral in ernstige gevallen kunnen de aangetaste gebieden echter verdikken en resulteren in een grovere huidtextuur die nog jaren herkenbaar kan zijn.
Kinderen die atopische dermatitis hebben of hebben gehad, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van andere allergische aandoeningen zoals hooikoorts of astma op latere leeftijd.
Als er sprake is van een erfelijke aanleg voor atopische dermatitis, moeten nieuwe ouders zich vóór de geboorte van hun kind informeren over de mogelijkheden voor preventie en behandeling. behandeling voor kinderen voor de geboorte. Er zijn ook enkele tips die je kunt volgen om het ontstaan van de ziekte te voorkomen of op zijn minst de symptomen te minimaliseren.
Het lijkt een positief effect te hebben als de huid wordt verzorgd door het hele lichaam elke dag consequent in te smeren met een geschikte vochtinbrengende crème. Het kan ook helpen om strakke kleding van synthetische vezels te vermijden. Losse kleding van katoen of linnen geeft jonge patiënten niet alleen bewegingsvrijheid, maar vermindert ook huidirritatie en eczeem.
Volgens een onderzoek beschermt borstvoeding baby’s echter niet tegen het ontwikkelen van atopische dermatitis. In het Brits-Duitse ISAAC-onderzoek werden meer dan 51.000 kinderen tussen 8 en 12 jaar uit 21 landen geanalyseerd.
Over het geheel genomen leverde het onderzoek geen bewijs dat borstvoeding kinderen beschermt tegen het ontwikkelen van atopische dermatitis.1
Een kind met atopische dermatitis kan normaal naar de kleuterschool gaan zonder dat er risicofactoren optreden. Helaas zijn de blikken en opmerkingen van andere kinderen, andere ouders en ook de leerkrachten vaak veroordelend.
Het is daarom extra belangrijk dat ouders of verzorgers voor hun kinderen zorgen. Zo kunnen ze informatie geven over hoe ze met de ziekte om moeten gaan. Het is belangrijk om te vermelden dat de ziekte niet besmettelijk is. Zo kunnen kinderen de ziekte en de behandeling ervan beter begrijpen.
We moeten niet alleen onszelf sensibiliseren, maar ook onze kinderen opvoeden. Atopische dermatitis is niet gevaarlijk, maar de huidziekte kan erg onaangenaam zijn voor de getroffenen.
Atopische dermatitis is ongeneeslijk en duurt meestal een leven lang. Er zijn echter veel manieren om de symptomen te verlichten of in ieder geval een tijdje te laten verdwijnen.
Er is echter geen specifiek medicijn dat alle patiënten helpt. Iedere neurodermitis-patiënt moet zelf uitvinden welke therapie hem of haar het beste helpt. Als je lijdt aan atopische dermatitis, moet je drie belangrijke punten in overweging nemen.
Of het nu gaat om de winterkou of veelvuldig baden in de zomer, de huid van neurodermitis-patiënten is het hele jaar door droog en gestrest. Het is daarom extra belangrijk om individueel effectieve verzorgingsproducten te vinden. Gebruik rijke crèmes en reinigingsproducten die je huid blijvend hydrateren in plaats van uitdrogen.
Welk product in elk individueel geval geschikt is, hangt sterk af van de conditie van de huid. Als algemene regel geldt: hoe beter de huidconditie, hoe vetter het huidverzorgingsproduct kan zijn. Als de jeuk hevig is, zijn waterige lotions geschikter. Deze worden ook beter verdragen in contact met tranende huideczeem.
Crèmes voor atopische dermatitis zijn over het algemeen niet alleen vochtinbrengend. Ze kunnen ook extra stoffen bevatten om de symptomen te verlichten.
Producten met ureum bijvoorbeeld hydrateren niet alleen, maar verlichten ook de jeuk. In het ernstige stadium helpen vaak alleen zalven met cortisone, die individueel zijn samengesteld door de dermatoloog.
Het is in ieder geval belangrijk om ervoor te zorgen dat de gebruikte crèmes vrij zijn van conserveringsmiddelen en geurstoffen. Anders bestaat het risico dat je een bijkomende contactallergie ontwikkelt. Het is daarom aan te raden om huidinformatie en producttips in te winnen bij een dermatoloog.
Eerst en vooral is het natuurlijk belangrijk om je individuele triggers te vermijden. Op de juiste manier omgaan met uitlokkende factoren kan al de eerste hulp bieden. Probeer voedingsmiddelen, geuren of andere triggers die meestal acute opflakkeringen uitlokken zoveel mogelijk uit je leven te bannen. Hierbij geldt: elk begin is moeilijk. Vooral als je lievelingschocolade verantwoordelijk is voor acute flare-ups, is het vaak niet gemakkelijk om dat op te geven.
Maar discipline loont hier zeker. Al na korte tijd zou je een verbetering moeten merken in het uiterlijk van je huid en verlichting van de symptomen.
Als je aanvankelijk succes ziet, is onthouding meestal niet langer een grote uitdaging. Zoals het gezegde luidt? Mensen zijn gewoontedieren.
Veel artsen zijn het er nu over eens dat sommige ingrediënten van voedingsmiddelen allergieën opwekken en huidziekten zoals neurodermitis bevorderen.
De ingrediënten van bepaalde voedingsmiddelen bevatten smaakversterkers zoals glutamaat, maar ook specerijen en kleurstoffen. Eieren, melk, citrusvruchten en noten vormen ook een veelvoorkomend probleem. Koffie en alcohol kunnen huidsymptomen en eczeem ook verergeren.
Om deze redenen is het bijzonder belangrijk om na te denken over het dieet bij atopische dermatitis. Alle ingrediënten en voedingsmiddelen die de ziekte kunnen verergeren, moeten uit het dieet worden verwijderd.
Er is echter geen algemene richtlijn voor het juiste atopische dermatitis dieet. Het is daarom altijd raadzaam om je arts te raadplegen over je dieet om mogelijke dieetplannen af te spreken.
Huid en psyche zijn nauw met elkaar verbonden. Niet voor niets zeggen mensen dat ze “niet lekker in hun vel zitten” of dat ze “uit de bocht vliegen”.
Bij atopische dermatitis speelt niet alleen de lichamelijke gezondheid een doorslaggevende rol, maar vooral ook de geestelijke gezondheid. Stress en psychische belasting kunnen de symptomen van atopische dermatitis aanzienlijk verhogen.
Mensen met atopische dermatitis lijden onder stigmatisering, pesten en uitsluiting, vooral in de puberteit. Frequente afwezigheid van school en ernstige beperkingen in de vrijetijdsbesteding met vrienden maken deel uit van het dagelijks leven van mensen met deze huidziekte. Door de kwellende jeuk kunnen ze vaak niet slapen.
Het leidt tot prikkelbaarheid en een gebrek aan concentratie, wat weer leidt tot meer stress. Het is een cyclus waar je moeilijk uit kunt komen. In deze bijzonder moeilijke periode van het leven kan dit enorme verlies aan levenskwaliteit snel een sterke psychologische en emotionele impact hebben.
Neurodermitis bij volwassenen kan echter ook worden verergerd of uitgelokt door psychologische stress. Atopische dermatitispatiënten krijgen meestal het advies om stress en psychische belasting te verminderen, maar dit is niet zo eenvoudig als het klinkt.
Ontspanningstechnieken zoals autogene training of meditatie hebben bewezen bestaande spanning te verminderen.
Vooral kinderen moeten worden geïnformeerd over atopische dermatitis in hun omgeving. Als klasgenootjes op de hoogte zijn van de ziekte, is het vaak makkelijker voor alle betrokkenen en is de emotionele belasting voor de lijders minder.
Neurodermitis beïnvloedt het hele gezin. Ouders en broers en zussen moeten daarom professionele begeleiding zoeken. Hoe rustiger familieleden met de ziekte omgaan, hoe meer steun atopische dermatitispatiënten krijgen en hoe lager het stressniveau.
Er is een breed scala aan receptvrije en voorgeschreven crèmes en zalven om de symptomen van atopische dermatitis te bestrijden. Toch kunnen klassieke huismiddeltjes voor dermatitis ook worden aanbevolen voor behandeling. Een tinctuur of bepaalde kruiden kunnen bijvoorbeeld helpen tegen neurodermitis.
Ze kunnen jeuk op een natuurlijke manier bestrijden en helpen om de lichaamseigen beschermende barrière van de droge huid weer op te bouwen. Het effect is nog niet wetenschappelijk bewezen, maar sommige neurodermitis patiënten melden positieve effecten na het gebruik van huismiddeltjes.
Er zijn verschillende geneeswijzen uit de alternatieve of complementaire geneeskunde die worden gebruikt bij de behandeling van neurodermitis. Hoewel de effectiviteit niet wetenschappelijk is bewezen, wordt vooral homeopathie gebruikt.
Symptomen van neurodermitis zoals een droge huid of inflammatoire huidveranderingen kunnen bijvoorbeeld succesvol worden verlicht met Schuesslerzouten.
Sommige patiënten gebruiken ook de hydraterende en regenererende eigenschappen van aloë vera als aanvulling op de behandeling van atopische dermatitis. De cactusachtige plant heeft een verkoelend effect en antibacteriële eigenschappen, die met name de genezing van huideczeem kunnen bevorderen.
Daarnaast zouden waardevolle plantaardige oliën zoals teunisbloemolie, zwarte komijnzaadolie en boragezaadolie positieve effecten hebben op huidziekten. Ze leveren veel gamma-linoleenzuur.
Dit omega-6 vetzuur kan een ontstekingsremmend effect hebben op eczeem veroorzaakt door neurodermitis. Het linolzuur in arganolie zou ook de genezing van huideczeem bevorderen. ern
Recentere benaderingen richten zich daarentegen meer op het verzwakte microbioom van de huid. Het doel is om zogenaamde bacteriofagen te gebruiken om infecties door atopische dermatitis te voorkomen of in ieder geval beter onder controle te krijgen. Het microbioom van de huid wordt gestabiliseerd en versterkt door het gebruik van fagen bij atopische dermatitis.
Hoewel er geen genezing mogelijk is, kan de microbiële huidbalans worden hersteld met behulp van fagen, waardoor de roodheid en jeuk verminderen.
Uiteindelijk is neurodermitis meer dan alleen een huidziekte. Het is een belangrijke uitdaging van onze tijd – voor de persoon die eraan lijdt, zijn sociale omgeving en de geneeskunde. De effecten op het dagelijks leven en interpersoonlijke relaties zijn zeer reëel en mogen niet worden verwaarloosd.
Er zijn echter oplossingen: Als je last hebt van atopische dermatitis, moet je een dermatoloog raadplegen die de diagnose zal bevestigen, een geschikte behandeling zal aanbevelen en het verloop van deze chronische ziekte zal verbeteren.
